Alimlər Yer səthinin dərinliklərində yerləşən nəhəng hidrogen ehtiyatlarını aşkar ediblər ki, bu da potensial olaraq dünyanın enerji tələbatını 200 il təmin edə bilər.
Daylinews-az xəbər verir ki, Live Science-ın məlumatına görə, alimlərin apardığı araşdırma nəticəsində yeraltı su anbarlarında və süxurlarda təxminən 6,2 trilyon ton hidrogen olduğu müəyyən edilib. Bu, mövcud neft ehtiyatlarından 26 dəfə çoxdur. Lakin həmin ehtiyatların dəqiq yeri hələ də tam məlum deyil.
Alimlər bildirirlər ki, ehtiyatlar çox dərinlikdə və ya sahildən uzaq ərazilərdə yerləşdiyi üçün onların çıxarılması çətin və iqtisadi baxımdan səmərəsiz ola bilər. Bununla belə, ABŞ Geoloji Xidmətinin neft geokimyaçısı Ceffri Ellis hesab edir ki, mövcud məhdudiyyətlərə baxmayaraq, bu hidrogen resursları dünya enerji ehtiyaclarını ödəmək üçün kifayətdir.
Hidrogen – təmiz enerji mənbəyi
Hidrogen nəqliyyatda, sənaye proseslərində və elektrik enerjisinin istehsalında istifadə olunan təmiz enerji mənbəyidir. Araşdırmaya görə, yalnız 2%-lik bir hissəsi (təxminən 124 milyard ton) atmosferə karbon qazının sıfır emissiyasına nail olmaq üçün kifayət qədər enerji təmin edə bilər. Ellis və həmkarı Sara Gelman qeyd edirlər ki, bu miqdarda hidrogenin sərbəst buraxdığı enerji planetdəki bütün məlum təbii qaz ehtiyatlarından iki dəfə çoxdur.
Yeraltı hidrogen necə yaranır?
Hidrogen əsasən yeraltı süxurlar arasındakı kimyəvi reaksiyalar nəticəsində yaranır. Məsələn, suyun hidrogen və oksigenə parçalanması belə reaksiyalardan biridir. Bu proseslərin əksəriyyəti az miqdarda hidrogen istehsal etsə də, son illərdə alimlər böyük hidrogen yataqlarının mövcudluğunu aşkar ediblər.
Uzun müddət hesab olunurdu ki, hidrogen kiçik molekul ölçüsünə görə süxurlardakı məsamələrdən və çatlardan asanlıqla sızaraq itməlidir. Lakin Qərbi Afrikada və Albaniyada kəşf edilən böyük hidrogen ehtiyatları bu fərziyyəni dəyişdirdi. Yeni modellər göstərir ki, hidrogen həqiqətən də dərin yeraltı anbarlarda toplanır və bəzi yataqların həcmi kifayət qədər böyükdür.
Enerji sektorunda perspektivlər
Proqnozlara əsasən, hidrogen gələcəkdə bəzi sahələrdə enerji tələbatının 30%-ni ödəyə bilər. 2030-cu ilə qədər isə qlobal hidrogen tələbatının 5 dəfə artacağı gözlənilir. Hidrogenin üstünlüyü ondadır ki, onun istehsalı xarici enerji mənbəyi tələb etmir və yeraltı anbarlar qazı ehtiyac yaranana qədər saxlaya bilər.
Ancaq əsas sual hələ də cavabsız qalır: hidrogen ehtiyatlarının dəqiq yeri haradadır? Bu yataqların yerləşməsi onların çıxarılmasının iqtisadi cəhətdən mümkünlüyünü müəyyən edəcək.
