Bu gün Azərbaycanda Energetiklər Günüdür. Artıq iyirmi ildir ki, Azərbaycan energetikləri öz peşə bayramlarını iftixarla qeyd edirlər. Energetiklər Günü ölkəmizin həyatında xüsusi əhəmiyyət kəsb edən bir hadisə ilə bağlıdır: 43 il əvvəl, 1981-ci il oktyabrın 20-də “Azərbaycan” istilik elektrik stansiyasının (İES) birinci enerji bloku Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və bilavasitə rəhbərliyi ilə istifadəyə verilib. Bununla da Azərbaycan elektroenergetikasının inkişafında yeni mərhələnin əsası qoyulub.
Prezident İlham Əliyevin 2004-cü il 13 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə həmin tarix Energetiklər Günü kimi təsis edilib. Bu tarix milli elektroenergetika tariximizə daha bir parlaq səhifə olaraq daxil olub və dövlət rəhbərliyinin bu sahədə çalışan insanların fədakar əməyinə verdiyi böyük dəyərin göstəricisi kimi qeyd edilir.
Bu il Energetiklər Günü ölkəmiz üçün xüsusi bir əlamətdar tarixə təsadüf edir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) Azərbaycanda keçirilməsi ölkəmizin yaşıl enerji siyasətinə qlobal səviyyədə dəstəyi əks etdirir. Azərbaycan bərpa olunan enerji növlərinin inkişafını və yaşıl enerjinin dünya bazarlarına nəqlini enerji siyasətinin yeni prioritet istiqaməti kimi müəyyən edib. Yaşıl enerji əsasında istehsal edilən elektrik enerjisinin ixracı Azərbaycanın enerji strategiyasında yaşıl eranın başlanğıcına səbəb olub.
Azərbaycan enerji təhlükəsizliyini tam təmin edir
Ümummilli Lider Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrlərdə ölkənin energetika kompleksinin inkişafına xüsusi diqqət yetirib. Bu diqqət elektroenergetika sisteminin gücləndirilməsinə yönəlib və indiki dövrdə Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilən sosial-iqtisadi islahatlarla Azərbaycanın daha da güclənməsinə və qüdrətlənməsinə xidmət edir. Dövlət başçısının rəhbərliyi ilə iqtisadiyyatın bütün sahələri, o cümlədən elektroenergetika sahəsində mükəmməl proqramlar reallaşdırılıb. “Azərbaycan Respublikasında kommunal xidmətlərin (elektrik və istilik enerjisi, su və qaz) inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsi” çərçivəsində gələcək inkişaf üçün müxtəlif tədbirlər planı hazırlanıb və enerji sisteminin modernləşdirilməsi prosesi davam edir.
Bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən enerji siyasəti sovet dövründə və müstəqillik illərində görülən işlərin məntiqi davamı olaraq elektroenergetika sisteminin müasir qlobal trendlərə uyğun inkişafını təmin edir. Azərbaycan dünya miqyasında nadir ölkələrdəndir ki, öz potensialı hesabına enerji təhlükəsizliyini tam təmin edə bilib.
Elektrik enerjisinin istehsalı gücü və bərpa olunan enerji mənbələri
2023-cü ilin məlumatlarına əsasən, Azərbaycanın ümumi elektrik enerjisi istehsal gücü 8 415,6 meqavata çatıb. Ölkədə ümumi gücü 6 623 meqavat olan 22 istilik elektrik stansiyası, 1 406,6 meqavat gücündə 58 su elektrik stansiyası, 278,1 meqavat gücündə 9 günəş elektrik stansiyası, 63,7 meqavat gücündə 5 külək elektrik stansiyası, 37 meqavat gücündə bərk məişət tullantılarından enerji istehsal edən elektrik stansiyası və 7,3 meqavat gücündə 3 hibrid elektrik stansiyası fəaliyyət göstərir. Su elektrik stansiyaları və digər bərpa olunan enerji mənbələri üzrə elektrik stansiyalarının ümumi gücü 1 792,6 meqavata bərabərdir ki, bu da ümumi istehsal gücünün 21,3 faizini təşkil edir.
2027-ci ilə qədər yaşıl enerjinin elektrik enerjisi istehsalında payı 33 faizə çatdırılacaq. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən bərpa olunan enerji mənbələrinin istifadəsi və energetika sektorunun səmərəliliyinin artırılması prosesləri ölkənin enerji siyasətində mühüm addımlardan biridir. Bu istiqamətdə həmçinin xarici və yerli investisiyalarla həyata keçirilən layihələr və beynəlxalq əməkdaşlıqlar mühüm rol oynayır.
Ölkəmizdə enerji təhlükəsizliyinin təminatı sahəsində əldə olunan nailiyyətlərə 2027-ci ilədək təxminən 2,8 milyard dollar həcmində investisiya hesabına 2 giqavat gücündə sənaye miqyaslı 8 günəş və külək elektrik stansiyasının inşası və şəbəkəyə qoşulması daxildir. Bu layihələrin reallaşdırılması Azərbaycanın yaşıl enerji sahəsində qlobal səviyyədə irəlilədiyini və bu prosesin artıq geri dönməz olduğunu göstərir.
İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə yaşıl enerji
Prezident İlham Əliyevin işğaldan azad edilmiş ərazilərin iqtisadi inkişaf kursunda həmin ərazilərin yaşıl enerji zonasına çevrilməsi əsas istiqamətlərdən biridir. Bu məqsədlə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur bölgələrində hidroenerji potensialından istifadə edilərək su elektrik stansiyaları inşa olunub. Bu bölgələrin enerji tələbatı 100 faiz yaşıl enerji ilə təmin edilir və artıq qalan enerji ölkə enerjisisteminə ötürülür. Bu ərazilərdə 270 meqavat gücündə 32 su elektrik stansiyası istifadəyə verilib və bu stansiyalar ildə 600 milyon kilovat-saatdan çox enerji istehsal edəcək.
Bu çərçivədə “Xudafərin” və “Qız Qalası” hidroqovşaqları da yaxın perspektivdə istifadəyə veriləcək. Ümumi gücü 500 meqavat olan günəş və külək elektrik stansiyalarının inşası ilə bu bölgələr yaşıl enerjinin istehsalı və ixracının əsas mərkəzlərindən birinə çevriləcək.
Enerji ixracı və gələcək planlar
Ötən il ərzində Azərbaycan 29,3 milyard kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal edib və 3,2 milyard kilovat-saat ixrac həyata keçirib. Elektrik enerjisinin istehsalı və ixracı dinamikası növbəti illərdə daha çox bərpa olunan enerji mənbələrinə əsaslanacaq. Ölkəmiz elektrik enerjisinin istehsalı və ixracında əhəmiyyətli dərəcədə artım gözləyir.
Bərpa olunan enerji sektorunda inkişaf məqsədi ilə dövlət siyasəti, yeni qanunvericilik bazası və beynəlxalq investisiyalar Azərbaycanı yaşıl enerji sahəsində lider ölkəyə çevirməyi hədəfləyir.
Nəticə
Azərbaycanda Energetiklər Günü peşə bayramı olaraq ölkənin enerji siyasətində əldə edilən nailiyyətləri və gələcək inkişaf hədəflərini qeyd etmək üçün bir fürsətdir. Prezident İlham Əliyevin enerji siyasəti Azərbaycanın elektroenergetika sisteminin müasir tələblərə uyğun inkişafını təmin edir və ölkəmizi qlobal enerji bazarlarında güclü bir oyunçuya çevirir.
