BMT-nin Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) tərəfindən hazırlanan 2024-cü il Qlobal İstixana Qazları Emissiyaları Hesabatında (EGR) göstərilib ki, 2023-cü ildə qlobal istixana qazları emissiyaları 57,1 milyard ton CO2 ekvivalenti təşkil edib. Hesabatda enerji sektoru emissiyaların əsas mənbəyi kimi göstərilib və iqlim böhranının qarşısını almaq üçün təcili sistemli dəyişikliklərə ehtiyac vurğulanıb.
Enerji sektoru əsas mənbədir
Hesabatda qeyd edilib ki, emissiyaların 68 faizi enerji sektoruna aiddir. Buraya elektrik enerjisinin istehsalı (26 faiz), nəqliyyat (15 faiz), sənaye (11 faiz), binalar (6 faiz) və yanacaq istehsalı (10 faiz) daxildir. Əsasən avtomobil nəqliyyatı (11 faiz) və aviasiya (2 faiz) nəqliyyat sektorunun emissiyalarında mühüm rol oynayır.
Tarix və regionlara görə fərqlər
BMT-nin məlumatına görə, ABŞ və Rusiya Federasiyasında hər nəfərə düşən emissiyalar dünya üzrə orta göstərici olan 6,6 tCO2-dən xeyli yüksəkdir. Halbuki Hindistan və Afrika Birliyində bu göstərici əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır. Çin 2023-cü ildə emissiyalarını 5,2 faiz artıraraq 16 milyard ton CO2 ekvivalentinə çatdırıb və qlobal emissiyaların 30 faizini təşkil edib.
Hədəflərə çatmaq üçün təkliflər
BMT xəbərdarlıq edir ki, 2030-cu ilə qədər qlobal istixana qazları emissiyaları təxminən yarıya endirilməsə, Paris Sazişinin 1,5 dərəcə Selsi hədəfinə çatmaq mümkün olmayacaq. Bununla belə, BMT alternativ yollar təklif edir. Günəş və külək enerjisinin artırılması 2035-ci ilə qədər emissiyaları 38 faiz, meşələrin idarə olunmasının yaxşılaşdırılması isə 20 faiz azalda bilər.
İnvestisiya və strateji yanaşma lazımdır
Bu məqsədlərə çatmaq üçün iqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaltmağa qoyulan investisiyaların altı dəfə artırılması və geniş strateji yanaşma tələb olunur. “Böyük İyirmilik” ölkələrinin, qlobal emissiyaların 75 faizini təşkil etdiyi üçün, bu prosesdə mühüm rolu olduğu vurğulanır.
